Met Onumenten willen we letterlijk een plaats geven aan gemeenschappelijke en individuele verlieservaringen.

Onumenten zijn plaatsen waar we verbinding kunnen voelen, samenhorigheid en troost.

onumenten

Van oudsher heeft de mens tekens in de natuur aangebracht om gebeurtenissen te herdenken. Ter nagedachtenis van de slachtoffers van de Covid19 epidemie komen er meerdere gedenkplaatsen verspreid over het hele land. Samen vormen ze een reeks van troostplaatsen, een verbonden netwerk van stilteplekken voor bezinning en rust, maar ook voor ontdekking en ontmoeting in de open lucht. Deze cirkelvormige gedenkplaatsen krijgen de naam Onumenten.

foto: Uus Knops


De naam ‘Onument’ is bewust gekozen door Uus Knops: lichter, luchtiger en minder massief dan monumenten, met de symbolische en cruciale beginletter O. Het is een open en uitnodigend woord. Ook alle Onumenten willen uitnodigend zijn en zijn daarom ook vrij toegankelijk zijn voor het brede publiek. Onumenten nodigen uit tot het organiseren van momenten, evenementen, rituelen, die stil of luid, klein of groots, samen of alleen kunnen worden beleefd.

Startpunt van elk ontwerp is het zorgvuldig uitkiezen van een bijzondere plek in het landschap waarin het monument geplaatst wordt. Elk Onument is anders, maar telkens gebaseerd op hetzelfde principe. Een perfecte cirkel, gemaakt uit 18 gebogen elementen met dezelfde afmetingen, wordt onderbroken door een natuurlijke kracht. Voorbeelden hiervan zijn: een beek, één of meerdere bomen, een hoogteverschil, of elk ander natuurlijk element dat deel uitmaakt van de site. Net zoals het virus ons leven ontwrichtte, wordt de cirkel gebroken door een natuurlijk kracht.

Elke site, met zijn eigen kenmerken, levert een ander Onument op. De 13 elementen zijn telkens in een andere, unieke vorm gerangschikt. Deze variaties resulteren in een familie van objecten, die de verschillende getroffen gemeenschappen met elkaar verbindt.

De Onumenten komen tot stand naar een idee van Uus Knops en in nauwe samenwerking met Katrien Boogaerts van Kunstwerkt vzw, Moving Closer, Elke Van Hoof en Bureau Bas Smets.

De coronapandemie veroorzaakt een brede golf van verlies en zet onze samenleving op losse schroeven. De afstandsmaatregelen hollen ons gevoel van verbinding uit. De vraag naar symbolen en rituelen is groot. Er is nood aan een plek waar we verbinding kunnen voelen, samenhorigheid en troost.

We willen dit verlies - en ook andere al dan niet collectieve verlieservaringen - aandacht geven door in heel het land Onumenten te plaatsen.

De inspiratie vinden we dicht bij huis: het gekende herdenkingsmonument in het Zoniënwoud van de hand van landschapsarchitect Bas Smets. Ook toen was de aanleiding een shock voor onze maatschappij: de aanslagen in Brussel in 2016.

Het vertrekpunt van elk Onument is een cirkel. De cirkel verliest 5 van zijn boogelementen door de verstoring veroorzaakt door de interactie met zijn omgeving. De overblijvende 13 elementen bakenen een imperfecte ruimte af als plaats van herinnering. Het aantal verwijst naar de eerste dag van de lockdown in maart 2020. Elk element is gemaakt uit hoogwaardig beton, gerealiseerd met steenaggregaten specifiek gekozen voor elke plek. Alle elementen zijn perfect horizontaal en onthullen zo de topografie van de site. Iedere module is 60 cm breed en heeft een variabele hoogte van minimaal 40 cm, zodat het ook als zitbank gebruikt kan worden.

Met de Onumenten lanceren we een nieuw woord en een nieuwe conceptuele vorm als aanzet om op een nieuwe manier om te gaan met rouw. Die nieuwe manier is er een van openheid, openheid naar elkaar en in de open lucht, met optimisme. De dood moet niet langer weggeduwd worden in het achterste kamertje of in een funerarium. De rouwende moet zich niet langer terugtrekken in zichzelf en in de cocon van zijn huis. Nee, er is nu een bijzondere plaats waar je naartoe kan. Een Onument is als een zwarte rouwband die nu uitnodigend in de natuur ligt. Die nieuwe taal, die aanzet en uitnodigt tot meer openheid en verbinding, dat is de essentie van een Onument.


Heb je zelf met je stad, gemeente, ziekenhuis, bedrijf of organisatie ook het idee dat een Onument bij jullie welkom is? Neem dan contact op met info@onumenten.org dan helpen we jullie verder door te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn.